این ابزار ها اساسا شامل ویژگی هایی هستند که می توانند ویژگی های پنهان یا نیمه پنهان و در مواردی فوق امنیتی اسناد را آشکار سازند. در برخی موارد عملکرد ساده ای دارند ولی در مواردی دارای الگوریتم های پیچیده ای برای رمزگشایی (Decoding) تصویر دارا هستند.
در سطح بالاتر، ابزار هایی هستند که قابلیت تابش در طیف های مختلف نور را دارند. رایج ترین این طیف ها در رده ماورا بنفش (UV) و مادون قرمز (IR) قرار دارند. که برای تشخیص مرکب ها یا ورنی های UV یا IR کاربرد دارند. این ویژگی به الیاف درون کاغذ های امنیتی، نخ های امنیتی درون اسکناس ها و چک پول ها و حتی در برخی از هولوگرام ها (قسمتی از آن ها) تعمیم داده می شود که تحت یک طیف خاص از نور آشکار می شوند.
فیلتر ها نیز می توانند جزو ابزار های تشخیص دسته بندی شوند. این فیلتر ها برای تشخیص تصاویر پنهان در اسناد یا المان های Raster در هولوگرام ها کاربرد دارند و یا حتی در تصاویر لنتی کولار می توانند در سطح تجاری کاربرد داشته باشند. در تصاویر اسکرمبل (Scrambled images) نیز برای اشکار شدن تصویر باید از فیلتر استفاده کرد.
از ساده ترین انواع ابزار های تشخیص و ازریابی می توان بهلوپ هایی با قدرت بزرگ نمایی بسیار بالا نام برد که انواع چاپ میکرونی اعم از میکروتکست (Micro Text) یا میکرو ایمیج ها (Micro Images) را آشکار می سازد.
در ابزار های پیچیده تر، ابزار های امنیتی می توانند المان های Machine-Readable را بخوانند. این آیتم های شامل انواع بارکدها، کدهای دوبعدی، تگ های RFID و NFC و در موارد فوق امنیتی، ذرات بسیار ریز نانو که به صورت منحصر به فرد کارکترایز شده اند و تقریبا غیر قابل جعل هستند را احراز هویت کنند.
بدیهی است که ابزار ها با توجه به کارایی و میزان دقت و احراز سطح امنیتی آن، دارای هزینه های متفاوتی هستند و در دسترس همگان قرار ندارد. البته هر سند دارای تمام ویژگی های امنیتی نمی باشد و با توجه به کاربرد آن، المان های متفاوت آن انتخاب می شوند.
علاوه بر این در اسنادی که سطوح مختلف امنیتی وجود دارد، تمام کنترل کنندگان به تمام تجهیزات دسترسی ندارند و فقط برخی از تکنسین های مربوط که تعالیم لازم را گذرانده اند، می توانند به این تجهیزات دسترسی داشته باشند تا بدین ترتیب، امنیت اسناد تا بالاترین حد امکان به خطر نیفتد.
